04/03/2016 - Het onderwijs heeft meer nodig dan een tablet

Enkele jaren geleden dachten we dat tablets dankzij hun handigheid en gebruiksgemak heel geschikt zouden zijn voor het onderwijs. Vandaag weten we dat dit kan, maar dat er veel meer is dan tablets als we spreken over technologie en het nieuwe leren. De vorm is maar één element in dit verhaal. Om digitaal leren echt mogelijk te maken zijn er meerdere elementen nodig.

Als educatieve uitgever zijn we bij VAN IN elke dag op zoek naar manieren hoe we technologie kunnen inzetten om leerkrachten te ondersteunen om het beste uit iedere leerling te  halen. Zeker in deze tijden waar leerkrachten steeds heterogener wordende klasgroepen begeleiden. We geloven dat technologie een meerwaarde heeft in de klas, tenminste als er aan een aantal voorwaarden voldaan wordt. Voor ons zijn vier elementen cruciaal om tot een goed gebruik van ICT in het onderwijs te komen:

Inhoud

Digitaal leren is uiteraard een leeg begrip zonder de leerinhouden. Digitaal lesmateriaal mag dan ook geen pure kopie van het lesmateriaal op papier zijn. De ‘boeken achter glas’ zijn maar een tussenstap, geen wonder dat sommige tabletscholen opnieuw boeken binnenhalen.  Leermateriaal moet een geïntegreerde inhoud aanbieden waarin de verschillende dragers hun eigen rol spelen. Bingel, het digitaal leerplatform voor het lager onderwijs, is al enkele jaren een mooi voorbeeld van deze hybride leervorm. Leerwerkboeken worden gecombineerd met digitale oefeningen, individuele leerpaden op maat van de leerlingen, digitale huistaken of uitleg, feedback en aanmoedigingen door de avatars en de leerkracht. Bingel wordt vandaag in 8 op de 10 Vlaamse scholen gebruikt. Alleen al in 2015 maakten kinderen uit het lager onderwijs in Vlaanderen op bingel 18.965.795 oefenreeksen. Een mooier bewijs van de samenwerking tussen papier en digitaal les- en oefenmateriaal bestaat er niet. Vandaag werken vele uitgeverijen aan innovaties om het digitale in te zetten in het onderwijs en zijn ze niet te beroerd om daar ook aanzienlijke investeringen voor te doen. Investeringen die risicovol zijn omdat het succes afhangt van nog drie andere elementen.

Infrastructuur

Om digitaal leren efficiënt en gemakkelijk in te zetten is de infrastructuur uiteraard ook van cruciaal belang. Scholen moeten toegang hebben tot het internet, en over een relevant aantal tablets en/of computers en/of digitale borden beschikken. Vandaag behelpen leerkrachten zich vaak door digitale huistaken te geven omdat er thuis wel de nodige infrastructuur is. We merken dit ook in het gebruik van bingel: 30% oefent op school, 70% oefent thuis.

Visie over het gebruik van ICT in de klas  

Het aankopen van de hardware en de digitale content is niet voldoende. Een school moet een visie vormen over de manier waarop ze met ICT wil omgaan. Zij moet hiervoor mensen en middelen willen en kunnen inzetten. Te vaak is de leerkracht die innovatief wil werken vandaag ook degene die het zelf moet oplossen. Een visie helpt om te bepalen waar een school naartoe wil, hoever ze wil gaan, hoe ze alle leerkrachten achter dit digitaal verhaal kan scharen en hoe ze leerkrachten hierin kan ondersteunen. Pas dan zal  het gebruik van onder andere tablets in de school zijn waarde kunnen bewijzen.

Deskundigheid

Leerkrachten moeten tenslotte ook over de nodige ICT-skills beschikken. We hebben in Vlaanderen enthousiaste leerkrachten, maar vaak ook leerkrachten voor wie het digitale toch nog een drempel is. Zowel de apparatuur, het leermateriaal als de manier van lesgeven is nieuw. Dat is voor velen uiteraard wennen. We moeten leerkrachten ondersteunen en daarin begeleiden. Educatieve uitgeverijen en andere spelers doen hiervoor inspanningen, maar er is nog een hele weg af te leggen om iedereen te kunnen bereiken. Het zijn de leerkrachten die leerlingen aanzetten tot leren. In hen investeren ominnovatieve leermiddelen en methodes in te zetten is dus dubbel rendement. Gerichte beleidsinitiatieven zouden hier ook bij kunnen helpen.

Eind 2014 deed VAN IN een onderzoek bij Belgische leerkrachten naar deze vier elementen voor succesvol digitaal leren. De resultaten spreken voor zich. In Vlaanderen had slechts 1 op de 5 scholen voldoende budget en een duidelijk plan om digitaal leren te ondersteunen. De helft van de leerkrachten en directies gaf aan over onvoldoende digitaal materiaal te (kunnen) beschikken om digitaal leren in te zetten. 40% van de Vlaamse leerkrachten gaf bovendien aan dat de internetsnelheid niet voldoet. Daarnaast vond 43% van de leerkrachten dat het over onvoldoende ICT-skills beschikt om digitaal leren te kunnen ondersteunen.

Intussen staan we gelukkig alweer een stap verder. Maar als we het nieuwe leren nog een bredere plaats willen geven in ons Vlaams onderwijs, dan is er meer nodig dan alleen tablets. Technologie vindt zijn weg naar het onderwijs (in de klas en thuis), maar we zullen de nodige snelheid enkel kunnen halen als die vier componenten in evenwicht zijn. En daarin dragen educatieve uitgeverijen, overheden, koepels, directies en leerkrachten allen hun verantwoordelijkheid.

Auteur: Winfried Mortelmans, Managing Director uitgeverij VAN IN