5.5.1 Leerstoornissen in de klas

Leerproblemen en leerstoornissen

Leerlingen met een leerstoornis hebben een normale tot meer dan gemiddelde intelligentie, een normale schoolloopbaan, geen zintuiglijke of motorische handicaps, geen neurologische of emotionele stoornissen, zijn voldoende gemotiveerd en functioneren in een normale sociale omgeving. Niets laat dus vermoeden dat deze leerlingen ernstige moeilijkheden zullen ondervinden bij het aanleren van de gewone leerstof.

Nochtans blijkt een groep leerlingen opvallende moeilijkheden te hebben met vaardig lezen en/of spellen (dyslexie) of met rekenen (dyscalculie). Ondanks extra aandacht, begeleiding en therapie blijft de automatisering van de aangeleerde leerstof heel zwak, terwijl diezelfde aandacht of begeleiding bij leerlingen met leerachterstanden snel resultaten oplevert.

Jongeren met LEERSTOORNISSEN krijgen in de schoolomgeving nog te vaak en ten onrechte de stempel ‘dom’ of ‘lui’. Leerstoornissen hebben inderdaad als gevolg dat eenvoudige automatismen bij lezen, spellen en rekenen blijvend moeilijkheden opleveren waardoor leerlingen telkens opnieuw fouten maken. Vele van deze leerlingen kunnen nochtans op een merkwaardig originele manier probleemoplossend denken.

Voor normaalbegaafde leerlingen met leerstoornissen komt falen op school hard aan. Hun omgeving en zijzelf hebben hoge verwachtingen. Het niet kunnen beantwoorden aan die verwachtingen is vaak oorzaak van faalangst en psychosociale moeilijkheden.

Taalstoornissen

Dyslexie

Leerlingen met DYSLEXIE hebben opvallende en blijvende moeilijkheden met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau en dit ondanks een goed onderwijs, normale economische, sociale en emotionele omstandigheden en zonder dat er sprake is van een duidelijke handicap.

Kinderen met dyslexie

lezen trager en maken meer fouten;
hebben problemen om van het spellend lezen af te stappen;
schrijven traag en met meer fouten;
hebben moeite met het vinden van de juiste (groep) letter(s) die hoort bij een klank;
kunnen bij het lezen en spellen moeilijker automatiseren.

Kinderen met dyslexie hebben soms problemen met begrijpend lezen omdat ze bij het lezen alle aandacht moeten richten op het juist decoderen waardoor ze niet letten op de inhoud van wat ze gelezen hebben.

Moeilijkheden bij het automatiseren bij lezen en spellen heeft ook gevolgen op andere terreinen. Het kost deze kinderen veel moeite om namen, teksten van liedjes of gedichten, de tafels, ... in te prenten en te onthouden. Het aanleren van een vreemde taal verloopt moeilijk omdat weer andere klanken gekoppeld moeten worden aan bepaalde spellingtekens.

Dyslectische kinderen hebben meer kans op gedrags- en emotionele problemen. Veel van deze kinderen verliezen hun zelfvertrouwen en krijgen faalangst.

Dyslectische kinderen hebben meer kans op rekenproblemen omwille van de automatiseringsmoeilijkheden en het beperkt geheugen. De taalproblemen (gebrekkige actieve of passieve taalkennis, problemen met lezen, spellen en verwoorden) hebben ook een negatieve invloed op het rekenen. Heel wat rekenbegrippen zijn aanvankelijk taalbegrippen (bv. komt net voor, komt net na, minder, meer, de helft, ...). De symboolzwakte speelt uiteraard ook een rol, zeker in de aanvangsfase.

Dysorthografie

Men spreekt van DYSORTHOGRAFIE als leerlingen opvallende spellingmoeilijkheden vertonen en bovendien ook een gestoord handschrift hebben. Het geschrift is moeilijk leesbaar, ongeordend en slordig. Leerkrachten moeten dus extra moeite doen om toetsen en taken te lezen en te verbeteren. Het gebeurt regelmatig dat goede antwoorden of goede opstellen laag gequoteerd worden omwille van de slechte leesbaarheid ervan.

Dysfasie

Men spreekt van DYSFASIE als leerlingen opvallende problemen vertonen met taalbegrip (passieve taalkennis) en/of taalgebruik (actieve taalkennis). Deze leerlingen hebben niet noodzakelijk lees- en/of spellingproblemen. Zij hebben opvallende moeite met het begrijpen van teksten en met het verwerven van woordenschat.

Meer informatie
Boeken

GHESQUIÈRE, P., SCHELLEKENS, L. en RUIJSSENAARS, W. (2003), Scholen met zorg. Goede praktijkvoorbeelden in de zorg om leerlingen met leerproblemen, Leuven: Acco.
HELLINCKX, W. en GHESQUIÈRE, P. (1999), Als leren pijn doet, Leuven: Acco.

Websites

www.balansdigitaal.nl
www.letop.be
www.sprankel.be
http:/www./tbraams.nl
www.steunpuntdyslexie.nl
www.pravoo.com
www.zorgzaamomgaan.be
www.prodiagnostiek.be

Dyscalculie

Het begrip ‘DYSCALCULIE’ verwijst naar een ernstig tekort in de rekenontwikkeling waarbij geen verklaring te vinden is vanuit de algemene ontwikkeling van het kind. Het rekenniveau ligt onder het niveau van de verwachte resultaten gelet op leeftijd, intelligentie en onderricht.

Het is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het vlot/accuraat oproepen van rekenfeiten en /of het leren en vlot/accuraat toepassen van rekenprocedures.

Op het niveau van het basisonderwijs uit dit zich onder andere in:

problemen met getallenkennis;
problemen met automatiseren;
problemen met het onthouden en accuraat uitvoeren van rekenprocedures;
samenhangende problemen: schattend rekenen, werkgeheugen, ...

De leerling werkt trager, heeft moeilijkheden met gecombineerde taken, ...

Dyscalculie kan de intellectuele en creatieve ontwikkeling van leerlingen hinderen, vooral bij wetenschappelijke en beroepsgerichte taken die rekenvaardigheid onderstellen. Leerlingen met een goede verbale begaafdheid kunnen gefrustreerd raken door dyscalculie, omdat zij hun capaciteiten minder kunnen tonen. Anderzijds kunnen goede verbale capaciteiten compenserend werken ten aanzien van dyscalculie.

Meer informatie
Boeken

GLORIEUX, P. en VERTOMME, J. (2010), Zorgzame klas, Psycho-educatie voor de basisschool, Leuven: Acco.
DESOETE, A. en BRAAMS, T. (2008), Kinderen met dyscalculie, Amsterdam: Boom.
RUIJSSENAARS, A.J.J.M., VAN LUIT, J.E.H en VAN LIESHOUT, E.C.D.M. (2004), Rekenproblemen en dyscalculie. Theorie, onderzoek, diagnostiek en behandeling, Rotterdam: Lemniscaat.
VAN LOOSBROEK, E. (2004), Dyscalculie als biologisch gegeven. Rekenen-wiskunde-onderwijs: onderzoek, ontwikkeling, praktijk, Panamapost.

Websites

www.balansdigitaal.nl
www.letop.be
www.sprankel.be
http:/www./tbraams.nl