3.10 Kostenbeheersing in het basisonderwijs

De kosteloosheid van het basisonderwijs is een principe dat reeds op diverse plaatsen ingeschreven is, zoals in de Grondwet, in een aantal internationale verdragen en in het Decreet Basisonderwijs.

De regelgeving inzake KOSTENBEHEERSING in het basisonderwijs heeft o.a. de bedoeling de ouders én de scholen meer duidelijkheid te verschaffen over wat kosteloos moet aangeboden worden.

De kosten zijn gestructureerd in 5 categorieën. Per categorie wordt vastgelegd of er kosten aan de ouders mogen doorgerekend worden.

Categorie 1

Kosten die gepaard gaan met het bereiken van de eindtermen (ET) en het nastreven van de ontwikkelingsdoelen (OD): absolute kosteloosheid. 

Het huidige decretale principe blijft onverminderd behouden.
De bijlage bij de betrokken circulaire bevat een lijst van wat een basisschool gratis ter beschikking moet stellen. Het is niet zo dat een school het materiaal voor elke leerling moet hebben. Zo moet een school bv. over een voldoende aantal passers beschikken om in de actuele nood te kunnen voorzien.

Categorie 2

Kosten die gepaard gaan met activiteiten of verplichte materialen die niet noodzakelijk zijn voor ET en OD en waarvan de ouders het te besteden bedrag niet zelf kunnen bepalen: SCHERPE MAXIMUMFACTUUR.

Hieronder vallen: 
  • activiteiten tijdens de schooltijd die niet noodzakelijk zijn voor ET en OD, bv. eendaagse schoolreis, sportactiviteiten, zwemmen (buiten het schooljaar gratis zwemmen), ...; 
  • materialen die niet noodzakelijk zijn voor ET en OD, maar die de school toch verplicht aan de ouders en waarvoor de ouders de kostprijs niet zelf kunnen bepalen, bv. de aankoop van een welbepaald jeugdtijdschrift, van turnkledij, ...  
Er is één uitzondering mogelijk, namelijk de kledij die de school onder voorwaarden kan opleggen. Daarover moet de schoolraad advies geven. 

De geïndexeerde bedragen van de scherpe maximumfactuur zijn vanaf september 2015 45 euro voor een kleuter en 85 euro voor een lagereschoolkind.

Categorie 3

Meerdaagse uitstappen: de MINDER SCHERPE MAXIMUMFACTUUR 

Voor het kleuteronderwijs mag geen bijdrage meer gevraagd worden aan de ouders. Dat betekent niet dat scholen met hun kleuters niet op meerdaagse uitstap mogen gaan.

Voor het lager onderwijs bedraagt het niet-geïndexeerde basisbedrag van de maximumfactuur voor de volledige duur van het lager onderwijs (dus niet per leerjaar) 360 euro. Voor het schooljaar 2014-2015 bedroeg het geïnde-xeerde bedrag voor de minder scherpe maximumfactuur 410 euro. De toepassing van de indexformule op basis van de gezondheidsindex van de maand maart 2015 heeft geen gevolgen voor de bedragen van de minder scherpe maximumfactuur voor het schooljaar 2015-2016. Voor het schooljaar 2015-2016 blijft het geïndexeerde bedrag voor de minder scherpe maximumfactuur dus ongewijzigd op 410 euro. 

Meerdaagse uitstappen buiten de schooluren, bv. tijdens de vakantie, vallen niet hieronder.

Scholen zijn voortaan verplicht een gespreide betaling aan te bieden. Zij beslissen autonoom op welke manier ze de bedragen opvragen aan de ouders, bv. via een maandelijkse factuur, een betaling per trimester, ... Scholen kunnen deze bijdragen alleszins niet in één keer opvragen.
Het is een verplichting te voorzien in een mogelijkheid tot een betaling over minstens 3 keer, verspreid over het schooljaar.

Categorie 4

Kosten die de school aan de ouders kan doorrekenen, maar die buiten de kosteloosheid of de maximumfacturen (zie de vorige punten) vallen:
  • alle kosten, die niet onder de vorige categorieën vallen, dienen opgenomen te worden in de BIJDRAGEREGELING, die een verplicht onderdeel is van het schoolreglement. Het gaat veelal om diensten die de school aanbiedt en activiteiten buiten de schooluren: het middagtoezicht, de maaltijden, de drankjes, het extra aanbod aan sport of lessen Frans na de schooltijd ... De bijdrage dient besproken te worden in de schoolraad. Bij de informatie naar de ouders horen ook de afwijkingen die kunnen toegekend worden op de bijdrageregeling; 
  • kosten die aan ouders doorgerekend worden voor aangeboden diensten zoals maaltijden, dranken en toezicht, moeten steeds in verhouding staan tot de geleverde prestaties.

Categorie 5

De basisuitrusting

Binnen deze categorie horen de materialen die gepaard gaan met het naar school gaan: een boekentas, kaften, kaftpapier, een pennenzak, ...
De bedoeling is dat de ouders deze producten naar eigen inzicht op de vrije markt aankopen, zodat ze ook de prijsmarge zelf in de hand hebben.
De school komt hier in principe niet tussen.

Indien de school omtrent de basisuitrusting wél specifieke eisen stelt (en dus de prijsmarge bepaalt), dan verhuist de basisuitrusting naar de categorie van de scherpe maximumfactuur.

De Commissie Zorgvuldig Bestuur (CZB) blijft bevoegd voor vragen en klachten inzake kosteloosheid (zie BaO/2002/3).

Voor de minderbegoede gezinnen is er sinds 1 september 2008 een schooltoelage voor het basisonderwijs. Deze kan ouders helpen om de kosten van de maximumfacturen en de basisuitrusting mee te helpen betalen.

Het niet meegeven van evaluatiedocumenten (zoals het rapport, het getuigschrift basisonderwijs, …) omdat de facturen nog niet betaald zijn, is niet toegelaten.